In de aanloop naar de Europese verkiezingen richten de meeste populistische partijen zich op de strijd tegen immigratie in de hoop op electoraal succes. Dit vormt een echte uitdaging voor onze democratieën, die worstelen om nationale antwoorden te vinden die de angsten van de mensen kunnen wegnemen. Burgers die steeds gevoeliger worden voor de retoriek die migranten voorstelt als een bedreiging in een Europa dat niet in staat is om actie te ondernemen.

Europa en migratie: ontkenning

De landen van de Europese Unie (EU) delen een aantal onopgeloste problemen die door de kiezers als zorgwekkend worden ervaren. Deze omvatten tekort aan arbeidskrachten in veel gebieden, tekorten aan vaardigheden, een vergrijzende bevolking die de behoefte aan sociale diensten zal doen toenemen en het evenwicht van de pensioenstelsels zal bedreigen. De demografische achteruitgang is ook een grote zorg geworden in veel EU-landen waar het geboortecijfer daalt en jongeren geen toekomst voor zichzelf zien.

Elders in de wereld hebben sommige landen te maken met dezelfde zorgen, zoals de Verenigde Staten, Canada en Australië. Maar zij hebben bewust gekozen voor een proactief immigratiebeleid om aan hun behoeften te voldoen. Het is een aanpak die we al lange tijd hanteren en die vruchten afwerpt, dynamiek bevordert en ons helpt om beter voorbereid te zijn op de vele crises die nu de hele planeet treffen.

Toch is het in Europa buitengewoon moeilijk om een gemeenschappelijk standpunt over migratie te bepalen, ondanks het feit dat ons continent altijd is doorkruist door volksverhuizingen die integraal deel uitmaken van zijn geschiedenis.

Nationale reflexen

Tegen juni 2023 hadden de 27 lidstaten een moeizaam akkoord bereikt over de principes van het nieuwe Europees pact inzake migratie en asiel waaronder een hervorming van de Dublin-verordening en de invoering van nieuwe verplichte procedures aan de EU-grenzen om niet-ontvankelijke asielaanvragen snel te beoordelen. Maar op 13 september werd de plotselinge toestroom van enkele duizenden migranten op het Italiaanse eiland Lampedusa dicht bij de Tunesische kust heeft opnieuw geleid tot een weigering door andere lidstaten om hun rol te spelen in het verwelkomen van deze asielzoekers.

Vooroordelen versus realiteit

Veel politieke partijen hebben tegenwoordig de neiging om buitenlanders voor te stellen als de hoofdschuldigen aan onze problemen. Ze worden ervan beschuldigd dat ze de plaats innemen van de eigen onderdanen, dat ze onterecht profiteren van de gulheid van de overheid, dat ze de bron zijn van criminaliteit en onveiligheid en dat ze "onassimileerbaar" zijn. Deze gehamerde toespraak Jarenlang is het populistische en nationalistische partijen gelukt om grote delen van de bevolking in Europa het idee op te dringen dat buitenlanders geen kans zijn maar een bedreiging. Het probleem is dat dit idee in wezen is gebaseerd op vooroordelen en niet op de realiteit, maar het heeft wel gezorgd voor electoraal succes voor degenen die dit idee aanhangen. En helaas zien we dat normaal gesproken gematigde politieke partijen in de verleiding komen om deze ideeën over te nemen.
Als gevolg daarvan durven maar heel weinig oppositiepartijen in de EU-lidstaten hun stem te laten horen. rationele redenering over immigratie.

Onthoud dat :

• Landen die grote immigratiegolven hebben kunnen opvangen, hebben op middellange termijn geprofiteerd van een aanzienlijke toename van hun dynamiek en welvaart. (1) (2).
• In deze landen is de werkloosheid niet toegenomen, maar zijn de banen juist gediversifieerd.
• De hypothese van een "luchtgat" als gevolg van de regularisatie van migranten zonder papieren is nooit geverifieerd.
• Immigranten eindigen meer verdienen dan ze kosten voor de staatsbegroting, op voorwaarde dat hun sociale en professionele integratie niet vanaf het begin wordt belemmerd.
• Immigranten naar de EU komen vrij snel terecht bij de dominante waarden delens van hun gastland, wat dat land ook moge zijn (3).

Dit zijn feiten die gedocumenteerd zijn door talloze universitaire en overheidsstudies. Weigeren om deze feiten te erkennen is de kant kiezen van ideologie, vooroordelen en geloof.

Populistische beloften gedoemd te mislukken

Maar als ze eenmaal aan de macht zijn, treden bepaalde realiteiten op de voorgrond en zien we soms verrassende omkeringen. Bijvoorbeeld Giorgia Melonihoofd van de Italiaanse regering, van de extreem-rechtse partij Fratellli d'Italiadie de verkiezingen won door te beloven extreem hard op te treden tegen immigratie. Uiteindelijk erkende ze dat Italië behoefte aan honderdduizenden buitenlandse werknemers om haar economie in crisis te ondersteunen (4). Giorgia Meloni deed een beroep op Europa om te helpen bij het vinden van een noodoplossing door haar solidariteitsmechanismen tussen staten te activeren en gaf ook toe dat alleen Europa over de middelen beschikt om passende oplossingen voor te stellen voor de opvang van migranten.

In werkelijkheid zijn veel leiders van rechts of extreem-rechts, als ze eenmaal aan de macht zijn, gedwongen om de toespraken ontkennen die ze in de oppositie houden. Ze beloven om de grenzen voor eens en altijd te sluiten voor immigratie of vluchtelingen, of zelfs om degenen die het land zijn binnengekomen het land uit te zetten, maar ze doen het niet omdat het onmogelijk is in een rechtsstaat, materieel onhaalbaar en economisch rampzalig. Ze beloven de voorwaarden voor binnenkomst of opvang in het land aan te scherpen om migranten te ontmoedigen, maar dit is nog nooit gelukt om de stroom migranten in te dammen die hun leven wagen om hun land te ontvluchten. (5). En wanneer ze voorstellen om doorgangslanden buiten de EU te financieren om hun grenzen te bewaken, zijn de resultaten, op enkele uitzonderingen na, mislukkingen. Op die manier vertrouwen ze een missie toe aan regimes die vaak onsmakelijk zijn als het gaat om mensenrechten en stellen ze zichzelf bloot aan allerlei vormen van chantage. In werkelijkheid leidt de toepassing van het programma van populistische leiders en degenen die hen imiteren over het algemeen slechts tot de volgende resultatende problemen verergeren in plaats van ze op te lossen.

De verleiding van radicalisme
Waarom volharden in het beloven van beleid met zulke desastreuze gevolgen? Waarom reageren populisten op hun mislukkingen door alleen maar radicaler te worden? (6) ?

De primaire roeping van het populisme is niet om problemen op te lossen, maar om "de wereld beter te maken".een politieke uitlaatklep bieden voor frustratiesop de angsten en woede van mensen die, soms terecht, het gevoel hebben dat zij de verliezers zijn, de gedegradeerden, de vergeten door het overheidsbeleid in een wereld die zonder hen verandert en waarover zij geen controle meer hebben. (7). Dit verhaal is altijd binair wanneer het buitenlanders tegenover eigen onderdanen plaatst of het volk tegenover de elites, elites die per definitie "corrupt en onwetend van de werkelijkheid" zijn. Het doel van dit discours is noch om de complexiteit van de wereld te analyseren, noch om pragmatische oplossingen voor te stellen waar iedereen baat bij heeft. Het probeert wijzende vingersHet is de radicale en gewelddadige eenvoud van de voorgestelde oplossingen die deze verhalen zo effectief maakt. En het is door het radicalisme en de gewelddadige eenvoud van de voorgestelde oplossingen dat deze verhalen hun invloed uitoefenen. onweerstaanbare aantrekkingskracht. Ze winnen steeds meer mensen voor zich, die ervan overtuigd zijn dat er eindelijk moedige leiders zijn die hen begrijpen en die zullen slagen waar alle anderen lijken te hebben gefaald.

Gemanipuleerde emoties

De verschrikkelijke beelden van duizenden migranten geconcentreerd op een paar landingsplaatsen zoals Lampedusa lijken hun argument te bevestigen. Als Lampedusa onder water ligt, komt dat omdat alle andere migratieroutes in de Middellandse Zee geblokkeerd zijn. De schokkende beelden die de ronde doen lijken de xenofobe stellingen te valideren die onmiddellijk kiezers aanspreken. Deze binaire discoursen verdelen de wereld in "zij" en "wij", om emoties beter te kunnen manipuleren: dit zijn de formidabele instrumenten van het populisme. De mechanismen van het populisme zijn nu welbekend: ze bestaan uit het opwekken van emoties om ze effectiever te kunnen manipuleren. emoties uitbuiten Ze versterken het idee dat er een existentiële dreiging boven de mensen hangt, voorgesteld als een familieclan die verdedigd moet worden: angst, afkeer, wrok, vaderlandsliefde... (8). Als deze instinctieve emoties eenmaal geactiveerd zijn, zal het onophoudelijk herhalen van een paar simplistische ideeën geïllustreerd door een paar opvallende feiten een verankering vormen voor een geloof die zal worden weerspiegeld in termen van mobilisatie en verkiezingspopulariteit. En dat is ongeacht alle argumenten van verstand of feiten die tegen hen kunnen worden ingebracht.

Een Europese reactie verwacht

Hoe kunnen we met geloofwaardige antwoorden op deze angsten komen, zonder afbreuk te doen aan de menselijke waardigheid en de rechten van iedereen? Dat is de enorme uitdaging waar we voor staan.
Het door de Europese Commissie voorgestelde migratie- en asielpact wordt nu al vier jaar besproken. In juni 2023 hebben de 27 lidstaten na moeizame onderhandelingen twee belangrijke teksten aangenomen die de Europese Unie in staat zullen stellen een gemeenschappelijk asiel- en migratiebeleid te voeren. herverdeling van asielzoekers zodra ze in Europa aankomen of, bij gebrek daaraan, een financiële solidariteit uit landen die geen vluchtelingen willen opnemen. Er moet alleen nog een definitief compromis worden gevonden over crisisbeheer en de opname van niet-begeleide minderjarigen om de onderhandelingen af te ronden. Het akkoord van het Europees Parlement zou geen probleem mogen vormen en Europa zal dan over een mechanisme beschikken dat ongetwijfeld onvolmaakt is, maar wel enorm verbeterd.

Als de EU er eindelijk in slaagt om haar plan voor een solidariteitspact inzake migratie en asiel vóór de Europese verkiezingen van 2024 uit te voeren, zou dat al een succes zijn. krachtige boodschap gericht aan alle populistische partijen die dachten te profiteren van de vermeende onmacht van Europa.

De redactiecommissie

Referenties

1- Ekrame BOUBTANE. 2023. Immigratie: wat zijn de economische gevolgen? Volksgezondheid. Directie Juridische en Administratieve Informatie. égifrance. Service-public.fr

2- Leila BEN LTAIEF.  2018. Impact van migratie op economische groei in OESO-landen. Europees Tijdschrift voor Internationale Migratieationales. p. 167-193.

3- https://www.lemonde.fr/idees/article/2023/08/28/les-immigres-partagent-les-valeurs-dominantes-de-leur-pays-d-accueil_6186785_3232.html#xtor=AL-32280270

4- https://www.politico.eu/article/italy-far-right-leader-giorgia-meloni-migration/?utm_source=email&utm_medium=alert&utm_campaign=How%20Italy%E2%80%99s%20far-right%20leader%20learned%20to%20stop%20worrying%20and%20love%20migration

5- https://www.infomigrants.net/fr/post/50853/mediterranee–les-navires-humanitaires-ne-constituent-pas-un-facteur-dattraction-pour-les-migrants-selon-une-etude

6- https://legrandcontinent.eu/fr/2023/04/04/lexecutif-de-meloni-est-en-grande-difficulte-sur-la-question-des-migrants-une-conversation-avec-matteo-villa/

7- Giovanni ORSINA. 2023. Politiek, technocratie en globalisering worden op de proef gesteld in de cultuuroorlogen. in Breuken van de uitgebreide oorlog: van Oekraïne tot de metaverse. 233 pp. Het grote continent. L'Esprit du Monde. Gallimard. Parijs.

8- Eva ILLOUZ. 2022. Emoties tegen democratie. 332 pp. Ed. Premier Parallèle. Parijs.